Abbegaster Schoolmeester Jacob Wilbers
(Oudega 4 mei 1918 – Oudemirdum 27 februari 1945)

Door: Piet Oppedijk, Workum

Jacob Wilbers, in geniep zijn twee verzetsstrijders na executie door de Duitsers begraven in het Jolderenbos aan de rand van Oudemirdum, even ten zuidwesten van Oudemirdum

Hij was onderwijzer aan de christelijke lagere school in Abbega. In het verzet bekleedde hij de functie van officier van bewapening van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten in de gemeente Wijmbritseradeel. Wilbers werd gearesteerd op 23 februari 1945 te Woudsend waar hij was ondergedoken. Om zes uur ’s ochtends, de27e februari 1945, haalde SD’er Strobel twee gevangenen uit een politiecel in Sneek. De enen was Jacob Wilbers 26 jaar en de andere was Johannes Wissink 24 jaar, (was scheepstimmerman geweest bij de Koninklijke Marine). De twee mannen werden tussen een stel SD”ers in een personenauto gezet. Het was hun laatste tocht van Wilbers en Wissink. In die vroegere, donkere winterochtend, reed de auto naar de Gaasterlandse bossen. Op een pad in de buurt van de „Kooivijver‟ bij Oudemirdum werd gestopt. Wilbers en Wissink werden daar in het Jolderenbos gefusilleerd. Jacob Wilbers werd op 9 juli 1945 herbegraven op de N.H. begraafplaats in Oudega W.

Heel zorgzaam kijkt David Landsheer (18) af en toe om of ik hem nog bijhoud. We fietsen door het Jolderenbos aan de rand van Oudemirdum (Fr.) over een bospaadje met om de tien meter een verradelijk haakse bocht. Het gaat in een moordend tempo heuveltje op en heuveltje af. Mijn knieën kraken. Ik ben al snel buiten adem. Gelukkig stapt David even af om me iets te laten zien. We moeten lopend het bos in, met de fiets lukt het verder niet. Na een meter of tien staat tussen de bomen een onopvallend monumentje ter nagedachtenis aan het feit dat hier op 27 februari 1945 in het geniep twee verzetsstrijders na executie door de Duitsers zijn begraven. Allebei pas in de twintig, Jacob Wilbers en Johannes Wissink.

David Landsheer: een bosarbeider heeft alles gezien. Toen de Duitsers verdwenen waren heeft hij met zijn blote handen de lichamen  weer opgegraven om te kijken of hij iets in hun kleren kon vinden, een adres of zo, zodat de familie gewaarschuwd kon worden. Ook heeft hij de precieze plek in zijn kop geprent. Konden ze na de bevrijding snel opgegraven worden.

Op 9 juli 1945 zij we vanuit Abbega met de moeders achter op de fiets naar de herbegrafenis van meester Wilbers geweest in Oudega W. Op het kerkhof zijn mij veel gebeurtenissen bijgebleven daar aan de noordkant van de kerk. Jacob Wilbers is toen volgens mijn belevenis met militaire eer begraven, omdat er 4 personen waren met een geweer die geschoten hebben, met aan elk kant van het graf 2 personen. Wij hebben toen op het kerkhof zo goed als het ging het lied gezang 174 uit de bundel van 1938 gezongen.

1. Vaste rots van mijn behoud,                                                                                                               als de zonde mij benauwt,                                                                                                                   laat mij steunen op uw trouw,                                                                                                           laat mij rusten in uw schauw                                                                                                             waar het bloed door U gestort,                                                                                                       mij de bron des levens wordt.
2. Jezus niet mijn eigen kracht                                                                                                              niet het werk door mij volbracht,                                                                                                    niet het offer dat ik breng,                                                                                                                  niet de tranen die ik pleng,                                                                                                                schoon ik ganse nachten ween,                                                                                                      kunnen redden, Gij alleen.
3. Zie, ik breng voor mijn behoud                                                                                                        U geen wierook, mirr’ of goud;                                                                                                        moede kom ik, arm en naakt,                                                                                                            tot de God die zalig maakt,                                                                                                                die de armen kleedt en voedt,                                                                                                          die den zondaar leven doet.
4. Eenmaal als de stonde slaat,                                                                                                            dat dit lichaam sterven gaat,                                                                                                            als mijn ziel uit d’aardse woon                                                                                                          opklimt tot des Rechters troon,                                                                                                      rots der eeuwen in uw schoot                                                                                                          berg  mijn ziele voor den dood.

Tekst Monument
Jolderenbos Oudemirdum

1940 – 1945

HIER WERDEN OP
27 FEBRUARI 1945
DOOR DE VIJAND
GEFUSILLEERD
JACOB WILBERS
EN JOH. WISSIN

In onderstaand stukje, gedeeltelijk overgenomen uit de Leeuwarder Courant van 31 oktober 2020, komt een woning in Abbega voor. Wie weet hier mee over? Laat het dan weten aan iemand van Doarpsbelang!

Duizenden Groningers en Friezen stierven bij de Allerheiligenvloed van 1 november 1570.  Van Vlaanderen tot Ost-Friesland heerste 450 jaar geleden vreselijk veel ellende. Nooit werd het Nederlandse kustgebied zo hard getroffen.

Windvlagen gierden vanaf de Noordzee over de Waddenkust. Het was een ‘groten en vreselijken storm en noordwesten wind’ die zware golven op de lage zeedijken liet beuken. Veel kustbewoners kropen vroeg onder de wol en werden volledig overvallen door het opstuwende zeewater.

In de loop van de avond braken namelijk verschillende dijken door. Al gauw spoelde ‘eenen seer groten en verschrickelijken watervloed’ over het land, waarbij sommige woningen op de golven dreven, terwijl andere woningen werden verpletterd. Boeren en hun gezinnen waadden naar de terpen, ze klommen in bomen of grepen zich vast aan drijvende planken.

Om 10 uur ’s avonds kwam het zeewater al tot aan de rand van de stad Groningen. En daar niet alleen, want de wilde zee bereikte ook de poorten van Emden, Leeuwarden, Franker, Dokkum, Sneek en Bolsward. De ellende van de mensen op het platteland was ‘deerlick en verschrickelijk’. De autoriteiten in Groningen kwamen onmiddellijk in actie. Iedereen die een schuitje bezat, werd het water op gestuurd om buiten de stad te gaan zoeken naar drenkelingen in bomen, huizen en kerken. Dagen achtereen, tot aan Sint Maarten (11 november) toe, voeren ze rond over de watervlakte om te redden wat er te redden viel. De schippers zagen soms geen hand voor ogen door de ‘damp’ die boven het water hing. Ze konden alleen de weg naar de stad terug vinden dankzij de kaarsen en kandelaars die op veel plekken waren opgehangen. Elders in Friesland en het Groningerland moet het er net zo aan toe gegaan zijn. Al snel ontstond een tekort aan voedsel en brandstof. Duizenden koeien, varkens en schapen waren immers meegevoerd door de zee, net als de kachelturf die bij veel huizen opgeslagen had gelegen. Vooral langs de Lauwerszeekust bleek de ellende groot. Metslawier, de hoofdplaats van Oostdongeradeel, meldde minstens 1510 inwoners. Ook Westdongeradeel (957 mensen), Ferweradiel (16) en de stad Dokkum (135 doden) hadden grote verliezen geleden.

Uit Friesland zijn verschillende dramatische details overgeleverd. Een veerschip uit Harlingen ging bij Molkwerum ten onder met aan boord zeventig tot honderd personen. Slechts een handvol mensen zou de ramp hebben overleefd.

In die omstreken blies de zee ook een schip over de dijk, waarna dit pas kilometers verder tot stilstand kwam tegen een huis in Abbega (!). De opvarenden verlieten daar veilig hun schip.

In deze omstreken sloeg de storm ook veel land weg, waardoor de meren groter werden. De Brekken tussen Sandfirden en Nijhuizum moet fors gegroeid zijn bij deze ramp.

Tot zover de ramp in 1570.

I.v.m. het coronavirus is de jaarvergadering in maart niet doorgegaan. Omdat we niet tot 2021 willen wachten i.v.m. de bestuurssamenstelling nodigen we alle inwoners van Abbega uit voor een ledenvergadering op 9 oktober a.s. om 20.00 uur.

Anne Feenstra, is inmiddels al gestopt, wordt vervangen door Tjeerd Terpstra. Maikel de Wolff heeft te kennen gegeven zijn termijn niet opnieuw te verlengen. Luuk van Duijn kan gekozen worden als vervanger. Komt dus allen!

Na stemming van de aanwezigen hopen we weer, gesteund door jullie keus, in volle vaart vooruit te gaan!

Bestuur Doarpsbelang

De voorstelling ‘Smokkelbern’ is geannuleerd vanwege het coronavirus.
De gekochte kaarten blijven geldig; bewaar deze dus goed!
Meer info: www. smokkelbern.nl

Het rijden met een Daf, het slotuitje van Vrouwenclub De Kwebbels, gaat niet door in verband met de aangescherpte maatregelen tegen het coronavirus.

Dit zou de laatste activiteit zijn dit seizoen. We hopen elkaar in het nieuweseizoen weer te treffen!

Vrouwenclub De Kwebbels.

In verband met het corona virus zijn alle activiteiten tot en met 6 april a.s. stilgelegd. Nieuwe data voor de stilgelegde activiteiten volgen.

Doarpsbelang

De Vrijmarkt, welke plaats zou vinden op zaterdag 3 oktober, gaat niet door in verband met het Coronavirus.

 

In verband met het Coronavirus is besloten dat de vrijmarkt op 14 maart niet doorgaat.

Vrouwenclub De Kwebbels

Afgelopen periode heeft iedere inwoner van Abbega een papiercontainer ontvangen. Vanaf dit jaar komt de gemeente zeer regelmatig de container legen: zie afvalkalender. Alle ophaaldagen van het oude papier zijn dit jaar nog op de agenda te vinden.

Doarpsbelang

Theatervoorstelling Smokkelbern

Het is nacht, en koud… In de verte klinkt de stem van mijn moeder; ik kom je halen! Aan de hand van een vreemde vrouw loop ik naar de tram, de tram naar Centraal Station.

Een weerzien in terugzien
Smokkelbern vertelt het ware verhaal van een groep kinderen die door heldhaftige studenten uit het door oorlogsgeweld levensgevaarlijke Amsterdam gesmokkeld worden. Op reis naar een betere toekomst. De voorstelling is geïnspireerd op gebeurtenissen in het leven van Lea Tropp, die als jong meisje werd ondergebracht bij een bakkersfamilie op het Friese platteland.

Amsterdam 1943
Met een gedrogeerd kind op de arm wil studente Iet aan boord stappen van de Jan Nieveen om naar Lemmer te varen. De altijd behulpzame schipper blijft staan en zoekt haar blik. Iet weet dat het mis is. De keus is van levensbelang: ze bedenkt zich geen moment, draait zich om en loopt naar Centraal. Daar staat de trein naar Stavoren! Bijna dagelijks controles! Met het kind nog steeds op haar arm stapt ze in en begint de reis naar wat een leven in vrijheid moet zijn.

Het is allemaal zo lang geleden, dat ik mij soms afvraag of het wel van mij was. Maar van wie anders was het dan? Nu is het net een film, waarin ik mijzelf zie spelen.

Amsterdam – Fryslân 2020
Smokkelbern is een muziektheatervoorstelling langs de belangrijkste locaties van de smokkelroute. Met Amsterdam als beginpunt en Leeuwarden als eindpunt. De terugreis van de hoofdfiguur is een reis door de tijd waarin personages en muzikanten de toeschouwer meenemen in het verhaal.

Smokkelbern maakt deel uit van De Terugkeer van de Joodse Kinderen.

Info en kaarten op www.smokkelbern.nl
Facebook en instagram@smokkelbern

CREDITS
Idee en initiatief: Gerard van der Veer in opdracht van Stichting De Verhalen
Regie: Ypy Zysling
Schrijver: Hans Brans
Spelers: Renske de Boer, Thijs Meester, Titia Huisman, Wytse Algra en Berber de Vries
Muziekcomposities en liedteksten: Renske de Boer
Kostuums en scenografie: Marieke Veenstra
Fotografie: Jan Bensliman